[Phân biệt] Bệnh vàng da sinh lý và bệnh lý ở trẻ sơ sinh

Vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh - Theo các chuyên gia nghiên cứu, vàng da là hiện tượng hồng cầu bị vỡ, chức năng chuyển hóa bilirubin của gan chưa hoàn thiện. Vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh có thể gây biến chứng vàng da nhân não, có thể khiến trẻ tử vong hoặc để lại di chứng chậm phát triển ở trẻ. Vì thế, các bà mẹ nên nhận biết được một số dấu hiệu để phân biệt vàng da sơ sinh sinh lý và vàng da bệnh lý.

Phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý

Đối với trẻ sơ sinh có thể bị vàng da sinh lý hoặc vàng da bệnh lý. Đối với vàng da sinh lý thường biến mất sau một thời gian ngắn. Ngược lại, vàng da bệnh lý sẽ rất nguy hiểm do trẻ có thể bị hôn mê, co giật, vì vậy các bậc cha mẹ cần biết cách phát hiện vàng da ở trẻ sơ sinh.

Xem thêm: Trẻ sơ sinh vàng da vàng mắt: Nguyên nhân và cách điều trị

Phân biệt về vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý

Vàng da sinh lý 

Chúng ta có thể hiểu về vàng da sinh lý: Vàng da sinh lý có thể ở mức độ nhẹ, với trẻ đủ tháng, bình thường vàng da được coi là sinh lý khi vàng da xuất hiện sau 24 giờ, và thường sẽ biến mất trong vòng 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần với trẻ non tháng.

Vàng da có nhiều mức độ: đối với mức độ vàng da nhẹ là chỉ vàng da đơn thuần (chỉ vàng da vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn) không kèm theo các triệu chứng bất thường khác ( thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, lừ đừ,...). Nồng độ Bilirubin/máu không quá 12mg% ở trẻ đủ tháng và không quá 14mg% ở trẻ thiếu tháng,... Tốc độ tăng Bilirubin/máu không quá 5mg% trong 24 giờ. Bên cạnh đó, nước tiểu của trẻ sơ sinh có màu tối hoặc màu vàng ( nước tiểu của trẻ sơ sinh thường không màu) và phân nhạt màu.

Từ trên chúng ta có thể hiểu: Nguyên nhân gây hiện tượng vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh là do sự tích tụ của Bilirubin, một chất có màu vàng được sinh ra khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ giải phóng ra. Đối với hiện tượng này xảy ra phổ biến ở trẻ sơ sinh vì các bé có lượng tế bào hồng cầu cao, các tế bào này thường xuyên bị phá vỡ và được thay mới. Đồng thời, gan của trẻ lại chưa đủ trưởng thành để lọc bỏ hết Bilirubin khỏi máu vì vậy gây nên vàng da. Khi trẻ được khoảng 2 tuần tuổi, gan đã phát triển đầy đủ hơn và đủ sức xử lý Bilirubin nên bệnh vàng da sẽ tự khỏi mà không gây ra bất kỳ nguy hiểm nào

Cha mẹ cần phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý

Vàng da bệnh lý:

Đối với một số trường hợp, vàng da là biểu hiện của một căn bệnh tiềm tàng nào đó và ở những trường hợp này vàng da sẽ xuất hiện sớm, trong vòng 24 giờ sau sinh.

Triệu chứng hay biểu hiện của vàng da sơ sinh bệnh lý là vàng da đậm xuất hiện sớm, không hết vàng sau 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ thiếu tháng, mức độ vàng toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân và cả kết mạc mắt. Đồng thời với vàng da, có sự xuất hiện của các triệu chứng bất thường khác như: trẻ lừ đừ, bỏ bú, co giật,... Xét nghiệm Bilirubin trong máu tăng hơn bình thường.

Hiện tượng vàng da bệnh lý, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh do Bilirubin gián tiếp thấp vào não làm cho trẻ tử vong hoặc bị hại não suốt đời.

Nguyên nhân gây vàng da sơ sinh bệnh lý như: bất đồng nhóm máu mẹ con (ABO, Rh), bệnh lý tan máu (thiếu men G6PD, hồng cầu hình liềm, nhiễm trùng), xuất huyết dưới da, chậm đi phân su, nhiễm virus bào thai, bệnh lý gan mật bẩm sinh (teo đường mật, giãn đường mật).

Chiếu đèn điều trị vàng da sơ sinh bệnh lý đơn giản, an toàn và hiệu quả

Biểu hiện vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh thông thường

Để nhận biết tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da, thì trước hết các bạn cũng phải biết về biểu của chúng. Vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh thông thường có những biểu hiện sau:

+ Biểu hiện vàng da đơn thuần ở vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn;

+ Xuất hiện khoảng 48 – 72 giờ sau sinh;

+ Vàng da sinh lý tự khỏi trong vòng 1 tuần với trẻ sinh đủ tháng và 2 tuần với trẻ sinh non.

+ Và không kết hợp các triệu chứng bất thường khác;

+ Nước tiểu có màu tối hoặc vàng và phân nhạt màu;

+ Trẻ vẫn phát triển tốt và cần lên đều.

Xem thêm: [Dấu hiệu nhận biết] Nhiễm trùng da ở trẻ sơ sinh

Dấu hiệu trẻ sơ sinh vàng da cần đi khám

Trẻ cần được đến cơ sở y tế khám và tìm nguyên nhân điều trị vàng da kịp thời khi trẻ có một trong số các dấu hiệu sau:

+ Khi vàng da xuất hiện sớm trước 48 giờ sau sinh.

+ Và vàng toàn thân, vàng cả lòng bàn tay và lòng bàn chân

+ Trẻ bị vàng da kèm các dấu hiệu bất thường khác như bú ít, co giật, sốt, phân bạc màu…

Bằng mắt thường ở nơi có đủ ánh sáng hiện tượng vàng da rất dễ nhận biết. Vì thế, hàng ngày các mẹ cần quan sát màu da toàn thân của trẻ ở nơi sáng. Đối với trường hợp khó nhận biết (da trẻ đỏ hồng hoặc đen), mẹ thực hiện như sau: ấn nhẹ ngón tay cái lên da trẻ trong vài giây, sau đó buông ra, nếu trẻ bị vàng da nơi ấn ngón tay sẽ có màu vàng rõ rệt. Nếu trẻ có biểu hiện nghi là vàng da, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ để kiểm tra.

Để đề phòng vàng da cho trẻ cho trẻ bú sữa non ngay sau khi sinh

Xem thêm: Viêm da tiết bã ở trẻ sơ sinh: Triệu chứng và cách điều trị

Biến chứng nguy hiểm từ vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh

Vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh là triệu chứng không thể coi thường vì có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng như:

- Bilirubin não cấp tính:

Tình trạng Bilirubin não cấp tính khi phát hiện trẻ bị vàng da kết hợp với các dấu hiệu sau đây:

+ Trẻ ngủ li bì;

+ Trẻ không tập trung;

+ Biểu hiện khóc thét

+ Trẻ bỏ bú;

+ Trẻ sốt cao.

+ Xoắn vặn

+ Trẻ co giật.

Đối với tế bào của bộ não thì các bác sĩ cho biết Bilirubin rất độc hại. Vì thế vàng da nặng có nguy cơ khiến Bilirubin đi vào trong não và gây ra nhiều biến chứng trầm trọng khác.

- Vàng da nhân (Bệnh não do Bilirubin)

Đối với những trẻ sơ sinh sẽ bị vàng da nhân khi chất Bilirubin vượt qua giới hạn cho phép, khiến gan không đào thải kịp và có nguy cơ thấm vào não. Hậu quả là làm tổn thương não đến mức không hồi phục được. Vì thế, nếu đã được chẩn đoán xác định vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh thì phải điều trị càng sớm càng tốt. Tốt nhất là trước 7 ngày sau sinh nhằm phòng ngừa nguy cơ tổn thương não.

Trẻ sơ sinh sẽ bị vàng da nhân khi chất Bilirubin vượt qua giới hạn cho phép

Phòng ngừa vàng da sơ sinh

Dưới đây là một số cách phòng ngừa vàng da sơ sinh

+ Mẹ cần chăm sóc sức khỏe tốt từ khi mang thai, khám thai đầy đủ theo lịch hẹn để có thể phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý trong thai kỳ. Vì thế, mà tránh được sinh non, sinh nhẹ cân, quá cân, nhiễm trùng từ mẹ sang con.

+ Ngay sau sinh cho trẻ bú sữa non và giữ ấm trẻ để giúp trẻ không bị hạ thân nhiệt, hạ đường huyết và đi phân su sớm ngay sau sinh.

+ Chú ý phòng của trẻ phải đủ ánh sáng để có thể dễ dàng theo dõi màu sắc da của trẻ.

Qua trên có 2 phương pháp để điều trị vàng da sơ sinh bệnh lý do tăng Bilirubin gián tiếp:

+ Chiếu đèn: Đây là phương pháp điều trị đơn giản, an toàn và hiệu quả. Mục đích của phương pháp này là sử dụng năng lượng ánh sáng xuyên qua da giúp chuyển hóa Bilirubin tự do trong máu thành chất khác không độc, đào thải ra ngoài phân, nước tiểu. Trong khi chiếu đèn, trẻ sẽ được cởi bỏ quần áo ở trần, che kín mắt và bộ phận sinh dục, xoay trở để tăng diện tích da tiếp xúc với ánh sáng.

+ Thay máu là một biện pháp được sử dụng khi trẻ vàng da ở mức độ nặng thất bại điều trị với liệu pháp chiếu đèn hoặc có triệu chứng thần kinh đi kèm.

Chú ý: Việc phơi trẻ dưới nắng vào buổi sáng không giúp điều trị vàng da bệnh lý vì cường độ ánh sáng của nắng sớm quá yếu và trẻ cũng không thể tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trong thời gian dài để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Việc điều trị vàng da sơ sinh bệnh lý do tăng Bilirubin trực tiếp thường tùy thuộc vào nguyên nhân bệnh lý mà có các phương pháp điều trị khác nhau. Biện pháp phẫu thuật nếu trẻ bị bệnh lý teo đường mật hoặc giãn đường mật bẩm sinh.

Khi phát hiện vàng da cần đưa trẻ đi gặp bác sĩ ngay

Như vậy, cha mẹ cần phải nắm thật rõ những dấu hiệu cảnh báo vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh để theo dõi bé chặt chẽ. Đặc biệt là tránh trường hợp vàng da  bệnh lý tưởng nhầm là vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh, từ đó cha mẹ chủ quan không điều trị kịp thời và dẫn đến hậu quả đáng tiếc.

Thông tin liên hệ:

Công ty TNHH giải pháp thương mại Fago Group

Địa chỉ:

Tại Hồ Chí Minh: Chung cư tecco Greenest, Phan Văn Hớn, Tân Thới Nhất, Quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh

https://g.page/fagomom

Tại Hà Nội: N2C Hoàng Minh Giám, Trung Hòa Nhân Chính, Quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội

https://goo.gl/maps/H4ML5FeAZ97C6zne7

Điện thoại: 0934 812 773 - 0911 002 444

Thời gian làm việc:

Thứ 2 - 7 : 8:00 - 18:00

Chủ nhật : 8:00 - 11:30

Kết nối với chúng tôi:

- Fanpage: https://www.facebook.com/fagomom/

- Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCJxRNkHP5B-lEa5jO73-URw